ไตรปิฎก

"พระไตรปิฎก" เป็นตำราธรรมสามหมวด ที่เกิดจากการสังคายนาของพระมหากัสสปะในภายหลังจากที่พระพุทธเจ้าได้ดับขันธปรินิพพานแล้ว อันเป็น "เครื่องประกอบสำคัญ" ในการศึกษาธรรมของพระพุทธศาสนานิกาย "เซน" ซึ่งแต่ดั้งเดิมแท้ที่พระพุทธเจ้าทรงยังมีพระชนม์ชีพอยู่นั้น มิได้มีพุทธประเพณีการเรียนธรรมผ่านตำราใดๆ เลย ทั้งๆ ที่พระพุทธเจ้าก็ทรงอ่านออก เขียนได้ หรือสอนให้พระสาวกจดลงในใบไม้ ใบลาน ก็สามารถทำได้ ทว่า พระองค์ก็ไม่ทรงทำ เพราะไม่ใช่วิถี ไม่ใช่มรรคในการเข้าถึงธรรมอันแท้จริงแต่อย่างใด ถึงขั้นที่ท่่านเคยตรัสเตือนสติแก่พระสาวกรูปหนึ่งว่า "ท่านใบลานเปล่า" ด้วยซ้ำไป อันมีความหมายถึงการหลงติดในความรู้ แต่ไม่เกิดปัญญาอย่างแท้จริง ประดุจใบลานเปล่าฉะนั้น ดังนั้น การร่ำเรียนธรรมผ่านตำราธรรม จึงไม่ใ่ช่วิถีธรรมแต่ดั้งเดิม ที่พระพุทธเจ้าจะโปรดสัตว์โดยตรง ไม่่ผ่าน การใ้ช้ตำราธรรมใดๆ อนึ่ง การสังคายนาพระไตรปิฎกก็ดี, การจัดทำตำราธรรมก็ดี, การใช้พระไตรปิฎกเป็นเครื่องมือในการศึกษาธรรมก็ดี ฯลฯ ไม่เคยมีในสมัยพุทธกาล ทั้งพระพุทธเจ้าก็มิได้ทรงสั่งให้กระทำแต่อย่างใด ทั้งหมดเกิดขึ้นโดย "ความคิดของพระมหากัสสปะ" เท่านั้น ที่มองว่าพระสุภัททะก้าวล่วงพระธรรมวินัย จึงคิดทำสังคายนาพระไตรปิฎกขึ้นมา ทว่า ในขณะที่ธรรมสายเซนของท่านตั๊กม้อที่ได้รับสือทอดมาจากพระมหากัสสปะนั้น กลับมุ่งเน้น "จิตสู่จิต" มิได้ผ่านตำราธรรมหรือตัวอักษร ใดๆ อนึ่ง การมีพระธรรม, ตำรา, ไตรปิฎก ก็ไม่ได้เสียหายเป็นเหมือนการเรียนรู้เบื้องต้นเพื่อให้ได้ "สุตมยปัญญา" เท่านั้น ไม่อาจได้ถึง "ภาวนามยปัญญา" อย่างแท้จริง บุคคลผู้ได้อ่าน, ศึกษา, เล่าเรียนแล้ว ไม่หลงตัวเองว่าได้ธรรมมาก ย่อมเข้าใจอย่างนี้แจ้งชัด แล้วอาศัยการศึกษาพระไตรปิฎกเป็นพื้นฐานในการบรรลุธรรมต่อไป


พระพุทธเจ้าเป็นผู้รู้ทุกสิ่ง ท่านสามารถเขียนและบันทึกพระธรรมเองได้ แตกฉานในหลายภาษา การที่จะบันทึกลงใบไม้, ใบลาน ฯลฯ ก็ดี สามารถทำได้ไม่ยากเลย ทั้งสิ้น ทว่า "ท่านก็ไม่ทำ" เพราะไม่ใช่ทางหลุดพ้นที่แท้จริง ท่านจึงไม่ได้ใช้การโปรดสัตว์แบบการเรียนรู้ผ่านตำราเลย พระไตรปิฎกเป็นคำใหม่ที่เกิดขึ้นหลังจากการสังคายนา พระธรรม, ตำรา ฯลฯ ก็เกิดขึ้นตามมาภายหลัง โดยที่พระพุทธเจ้าไม่ได้ทรงทำขึ้น, ไม่ได้สั่งให้พระสาวกรูปใดทำขึ้น เป็นความคิดของพระมหากัสสปะเองทั้งสิ้น ซึ่งก็ไม่ได้ผิดอะไร หากบุคคลเหล่านั้นไม่หลงในพระธรรม, ตำรา ฯลฯ เหล่านั้น จนอัตตาพองโต ก็จะเข้าสู่มรรคแห่งการบรรลุธรรมที่แท้จริง ตามแบบ "พระพุทธศาสนาดั้งเดิม" ก่อนมีลัทธินิกายต่างๆ ได้ ในที่สุด