สกิทาคามี

สกิทาคามี คือ พระอริยบุคคลขั้นที่สองในสี่ขั้น ถัดจากพระโสดาบัน ซึ่งนอกจากจะหลุดพ้นจากสังโยชน์สามตัวแรก คือ สักกายทิฏฐิ, วิจิกิจฉา และศีลัพพตปรามาส ได้แล้ว ยังสามารถทำให้ "ปฏิฆะ และ กามฉันทะ" เบาบางได้อีกด้วย (แต่ยังไม่หมดไป) อนึ่ง พระสกิทาคามีมักมีการกระทบกระทั่งภายในตัวเองอันอาจเป็นผลมาจากความพยายามในการทำให้ ปฏิฆะและกามฉันทะ หมดไป หรือเป็นผู้ที่มีความละเอียดและเคร่งครัดในการพิจารณาตัวเองสูงขึ้นไปกว่าพระโสดาบันอีกขั้น (ในขณะที่พระโสดาบันมักปล่อยให้ตัวเองเป็นไปตามธรรมชาติของกิเลสแต่เปิดกว้างรับธรรมตรงทางเต็มที่) แต่เนื่องจากการฝึกฝนตนเองยังไม่บรรลุผล ทำให้ยังเกิดการกระทบกระทั่งกันภายใน อยู่ ยังไม่สงบราบเรียบนัก พระสกิทาคามีจึงมักมีลักษณะเป็นคนที่วุ่นวายอยู่กับการจัดการจิตใจตัวเองมากกว่าพระโสดาบัน แต่ก็ทำให้ธรรมของท่านก้าวไปข้างหน้ามากขึ้น จึงมักพบว่า พระสกิทาคามีอยู่กับการปฏิบัติ ฝึกฝนจิต ค่อนข้างมากกว่าพระโสดาบัน


ปฏิฆะ และ กามฉันทะ ที่ยังไม่หมดไปในพระสกิทาคามี แม้ว่าพระสกิทาคามีจะพยายามจัดการก็ตาม ทำให้เกิดภาวะแกว่งภายในได้ คือ เกิดทั้งปฏิฆะ และกามฉันทะ กำเริบหรือดับไป เป็นระยะๆ แต่เนื่องจากพระสกิทาคามีมีความพยายามตรงจุดที่จะหลุดพ้นจากสังโยชน์ทั้งสองประการนี้ จึงทำให้ท่านทำให้สังโยชน์ทั้งสองประการเบาบางลงได้บ้าง แต่ท่านก็ยังไม่หลุดพ้นจากสังโยชน์ทั้งสองประการนี้อยู่ดี ตราบเมื่อบรรลุธรรมขั้นสูงขึ้นไปอีกขั้นคือ พระอนาคามี จึงจะสามารถหลุดพ้นจากสังโยชน์ทั้งสองนี้ได้